1º Atalburua. Euskaldunak Ameriketan: La Habana

Más sobre:
La Habanan hasi dugu Ameriketan barrena egindako ibilbidea eta euskaldunek han utzitako arrastoa. Hemendik aurrera, kontinentean zehar ibiliko gara 20.000 kilometro baino gehiagoko bidaia batean, Tierra de Fuegotik Terranovara, David Quintasen irudiekin eta Martin Ibarrolaren testuekin.

La Habanako Unibertsitatea. Lehendakariaren espioiak
1942ko urriaren 11n La Habanako Unibertsitateko Areto Nagusian bere hitzaldi historikoa eman zuen egunean, Jose Antonio Agirre lehendakariak ondo baino hobeto zekien Kuba espioien habia zela. Bigarren Mundu Gerra aurreratuarekin batera, uharte honen kokapen estrategikoak pertsonaiarik ugarienak erakarri zituen, Ernest Hemingway idazlea tartean zela, zeinak informatzaile klandestinoen eta etsaien bilatzaileen sare nahasia sortu zuen. Askok ez zekiten orduan politikari bizkaitarra ere Informazioaren Euskal Zerbitzuko (SVI) kide zela, faxismoari aurre egiteko espioitza sare zabal bat, Gerra Zibilean bere alderdian sortua. Herri guztien askatasunak porrot egiten duenean, zuek, Amerikako gizonok, misio goren bat duzue. Ez da egoismoen garaia, ezta ordua ere; esfortzuaren ordua da (...). Misio goresgarria Ameriketakoa: gizateria salbatzekoa; gizateriarentzat askatasuna salbatzekoa. Politikari nazionalistak Bogotan entseatua zuen oihu batez nabarmendu zuen harengan: "Jainkoak bedeinka dezala Amerika!".

Lehendakariaren ustez, La Habana Latinoamerikako bira bizi baten amaiera izan zen, ofizialki Euskadiko Gobernuaren kanpo-ekintza bultzatzera bideratua, baina benetan Euzko Jaurlaritzak eta Office of Strategic Services erakundeak - Central Intelligence Agency ‑ CIA sortuko zen bulegoa - kontu handiz antolatuta zegoen. Agirre aliatu ona zen estatubatuarrentzat, bere diskurtsoa katolikoen iritzi publikoan eragiteko gai zelako eta naziek Hego Amerikan zuten eragina indargabetzen zuelako. Biran zehar, José Laradogoitia erreklutatzen saiatu zen SVI, Urdulizko artzaina. José gezurrak (gezurrena) ezizena jarri zioten, eta, azkenean, funtsezko papera izan zuen urte haietako gerra-gatazkan.
Hondorik gabeko txekeak zabaltzeagatik Estatu Batuetatik kanporatua izan ondoren, eta Espainian espetxeratzea saihesteko asmoz, artzainak itxura ideologikoa egin zuen Bilbora deportatu zuen itsasontzian infiltratuta zihoan bizargin eta agente frankista batekin.

La Habana bira latinoamerikar
baten amaiera izan zen,
ofizialki 'Euzko Jaurlaritzaren'
kanpo ekintza bultzatzera
bideratua
Inprobisaziorako gaitasunak Georg Helmut Lang-eraino eraman zuen, Kondor Legioko kapitaina eta Abwehr-eko Bizkaiko burua. Ile beltz eta soila zuen ario honek espioitza arteetan hezi zuen eta zeregin garrantzitsu bat eman zion: Amerikan agente nazien sare zabal bat sortzea. Hala ere, 1942an Ozeano Atlantikoa zeharkatu ondoren, lehendakariaren antolaketarekin harremanetan jarri zen eta bandoz aldatzea lortu zuen, naziek traizioaren susmorik hartu gabe.
Kasua J. Edgar Hoover FBIko zuzendari handinahiaren belarrietara iritsi zen. Hark bere zaintza eskatu zuen eta agente bikoitz gisa erabili zuen urteetan. Bere kideek "Bromo" edo "Little Joe" esaten zioten. David Mota Zurdok, pertsonaia horren bizitza lurpetik atera zuen historialarietako batek, adierazten duen bezala, "Laradogoitia, euskal artzain iruzurgile eta emakumezale horrek, azkenean arrantxo bat jaso zuen Montanan, Hooverreko agentziak ordaindutako dirutza handi batekin".


Harpidetu zaitez gure Newsletterrera
Kalitate turistikoko edukirik onena dugu, zure posta elektronikora bidaliko dizugu hamabost egunetik behin.